Bor’un bitkiler için önemi nedir konusunu “insan beslenmesini anlamak” olduğu için yazmam gerekiyordu. “Kendini sağlam bilen hastanın tedavisi yoktur,” demiş Eddy Fisher. Kendimizi sağlıklı mı varsayalım acaba? Bunu beslenme konusunda ele alacağız.
Bor tarım ve çevre açısından önemli bir mikro (iz) elementtir. Bitkiler için genel olarak bor düşük miktarda yeterlidir. En fazla kullanılan ve en önemli bor bileşiği boraks olup, tetraborik asitin sodyum tuzudur. Renksiz, saydam, sudaki çözeltisi bazik reaksiyon gösteren bir tuzdur. Sularda ve tabii kaynaklarda da borik asit halinde çok yaygındır. Bor toprakta da özellikle borik asit ya da borat olarak bulunur. Borat bor-oksit bileşiklerinin genel adıdır.
Bitkilerce alınan borun büyük bir kısmı hücre duvarında birikir ve stabilitesini yükseltir. Nükleik asit sentezi ve dolayısıyla protein oluşumu için doğrudan önemlidir. Bor genel olarak karbonhidrat metabolizması ve taşınması üzerinde rol oynar. Kök gelişimi, çiçek ve meyve oluşumu üzerinde fizyolojik rollere sahiptir.
Tarımsal sulamada yanlış uygulanan sulama yöntemi, sulama zamanı ve sulama suyu miktarı değil, aynı zamanda kullanılan suyun kalitesi de son derece önemlidir. Tarımsal faaliyetler ve diğer sektörler geliştikçe ne yazık ki çevresel kirlenmeler de artmaktadır. Bitkiler için gerekli olan, ancak özellikle 1 ppm ‘den fazla bor içeriğine sahip sular sulamada kullanılması bitkilerde ve topraklarda sorun yaratabilmektedir.
1920’li yıllarda bor elementinin bitkilerin normal gelişimi ve ürün verebilmeleri için gerekli olduğu tespit edilmiştir. Baklagiller, pancar ve elma gibi bitkilerin bor gereksinimleri yüksek; pamuk, tütün, marul, şeftali ve kirazın orta; tahıl ve patatesin gereksinimi ise azdır. Gerektiğinde gübreye eklenen bor ile toprağı zenginleştirebilmek mümkündür. Fakat bu uygulama ile toprak ve sudaki bor miktarı yükselir ve bu yükseklik uzun süre devam ederse bitkiye zarar vererek bitkinin kurumasına yol açar.
Fikir vermesi adına aşağıda gıdalar ve bor düzeyini gösterir tablo hazırladım. Çünkü linklere üşenip tıklama yapmayabilirsiniz doğru mu? Eee ben Sevgili Okuyucumu yormam. Tablo bile yaparım O’na 😉
Gıda Maddesi | Bor Düzeyi | Gıda Maddesi | Bor Düzeyi |
Meyveler | Hayvansal | ||
Muz🍌 | 1.04 | Sığır eti🥩 | <0.05 |
Elma🍏 | 2.73 | Tavuk🐔 | 0.34 |
Kiraz🍒 | 7.00 | Kuzu | 0.14 |
Portakal🍊 | 2.17 | Karaciğer (Sığır) | <0.07 |
Şeftali🍑 | 2.06 | Peynir🧀 | 0.19 |
Sebzeler | Süt (%2 yağ) | 0.23 | |
Avokado🥑 | 11.10 | Yumurta🥚 | 0.12 |
Brokoli🥦 | 2.47 | Tahıl Ürünleri | |
Havuç🥕 | 2.59 | Ekmek🥟 | 0.48 |
Domates🍅 | 0.75 | Mısır | 0.49 |
Diğer Ürünler | Mısır gevreği | 0.92 | |
Bal🍯 | Pirinç🍚 | 0.32 | |
Şeker🍬 | Makarna🍝 | 0.14 | |
Yulaf unu | 0.10 |
Bor ve sağlık alanında devam eden bilimsel araştırmalarla canlıların yaşamlarında muhakkak gerekli bir element olduğu ispatlanmıştır. İnsan sağlığı başta olmak üzere bitki ve hayvanlar için önemli bir iz elementtir.
Bor Hangi Besinlerde Var?
Bor hangi besinlerde var sorusuna cevap olarak diyebileceğim, bor sağlıklı yetişen bir çok besin grubunda vardır. Ancak toprağın bor oranı ve toprağın kimyasal yapısı çok önemlidir. Başlıca besinler; hurma, kuru erik, elma, armut, portakal, kivi, kuru üzüm, şeftali, fasulye, soya fasulyesi, nohut, mercimek ile yerfıstığı, yer fıstığı yağı, badem, fındık, deniz yosunu, maydanoz, kakao, şarap ile Türk kahvesinde de bor bulunmaktadır. Türk kahvesi sevenlere duyurulur!
Bor ürünlerinin doğada benzeri olmayan özellikleri sayesinde yerinin doldurulması neredeyse imkansızdır. Günümüzde yapılan araştırma sonuçları bir insanın günlük olarak belirli miktarlarda bor elementine mutlaka ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. Bor besinler yoluyla tüketildiğinde halsizlik ve stres oluşumunu minimum seviyeye indirmektedir. Borun besin zinciri yoluyla biyolojik birikimi söz konusu değildir. Vücuttan idrar, ter v.s. yollarla çıkmaktadır. Aşağıda yer alan tabloda sağlıklı bir toprakta yetişen besinlerden bir bölümü ve içlerinde yer alan bor gösterilmiştir.

Görünürde böyle olmasına rağmen toprağın kimyasallarla yapısının bozulması nedeniyle gerçekte nasıl beslendiğimizi gözler önüne bir sonraki yazımda sereceğim. Sahip olduğunuz bedeninize, zihninize, algınıza ve dünyanıza iyi bakın! Hoşçakalın!